Apel przeciw likwidowaniu lub zmniejszaniu wynagrodzeń artystów we wnioskach grantowych

Obywatelskie Forum Sztuki Współczesnej zwróciło uwagę na niepokojące praktyki instytucji, fundacji i stowarzyszeń wnioskujących o publiczne dotacje z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Okazuje się, że umieszczane w budżetach honoraria dla twórców są często nieadekwatne do nakładu pracy i czasu poświęconego na realizację projektu, a – co jeszcze bardziej niepokojące -  przy aktualizacji wniosków (które otrzymały zmniejszone wobec wnioskowanego dofinansowanie) wynagrodzenia dla artystów, twórców i wykonawców są zmniejszane nieproporcjonalnie do obniżonej kwoty dotacji lub całkowicie usuwane z budżetu wniosku. W rezultacie praca artystów albo nie jest opłacana, albo wynagrodzenia nie odzwierciedlają wkładu pracy w przygotowanie dzieła czy projektu.

Do 30 listopada 2013 roku trwa przyjmowanie wniosków na programy operacyjne MKiDN, w związku z tym OFSW zwraca się do wnioskodawców o zwrócenie szczególnej uwagi na powyższy problem i wpisywanie do aplikacji grantowych rzeczywistych wynagrodzeń dla artystów, twórców i wykonawców, o utrzymanie tych wynagrodzeń w aktualizowanych wnioskach oraz o zaprzestanie ich nieproporcjonalnego zmniejszania.

Opisaną powyżej tendencję do zaniżania wynagrodzeń potwierdza pismo Narodowej Galerii Sztuki Zachęta do MKiDN. Zachęta jako operator programów MKiDN oraz instytucja kwalifikująca wnioski grantowe zauważa następującą praktykę:

  

Zachęta Narodowa Galeria Sztuki

Zespół ds. Programów Operacyjnych

L.dz.697/13

Adresat: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego;

Departament Mecenatu Państwa

[pismo wpłynęło do MKiDN 22.05.2013]

[...] Zwracamy uwagę na fakt, że honoraria dla artystów sztuk wizualnych niepokojąco często ulegają nieproporcjonalnemu (choćby w stosunku do honorariów organizatorów) zmniejszeniu lub całkowitemu zlikwidowaniu w trakcie składania aktualizacji wniosku do otrzymanej dotacji. Sugeruje to, że punkt "honoraria dla artystów" często wstawiany jest jako wypełniacz a nie realny koszt przewidywany przez organizatora. Istotne wydaje się stworzenie zapisu regulaminowego wykluczającego tego rodzaju praktykę (honoraria dla artystów wykonawców - w przypadku zmniejszonej dotacji nie powinny ulegać nieproporcjonalnym zmianom).

Hanna Wróblewska

Dyrektorka Zachęty Narodowej Galerii Sztuki

Powyższy fragment, publikujemy za zgodą dyrekcji Narodowej Galerii Sztuki Zachęta w Warszawie.

Oświadczenie Kuratorów CSW Zamek Ujazdowski w sprawie pracy J.Markiewicza pt. „Adoracja Chrystusa”

Przekazujemy treść oświadczenia Kolegium Kuratorów CSW ZU.

Oświadczenie Kolegium Kuratorów CSW Zamek Ujazdowski w sprawie pracy Jacka Markiewicza pt. „Adoracja Chrystusa” (1993)

Kolegium Kuratorów CSW Zamek Ujazdowski stanowczo sprzeciwia się wszelkim formom dyskryminowania, zastraszania artystów i grożenia im sankcjami karnymi, a także ograniczania ich wolności do eksponowania swoich dzieł. Takich działań nie usprawiedliwia argumentacja osób, w mniemaniu których artysta dopuścił się w swojej pracy obrazy czyichkolwiek uczuć religijnych. Symbole religijne przynależą do wspólnego nam wszystkim obszaru kultury wizualnej i każdy twórca ma prawo odwoływania się do nich w swoich dziełach.

Film Jacka Markiewicza, pokazywany aktualnie w CSW Zamek Ujazdowski, wchodzi w skład wystawy "British British Polish Polish. Sztuka krańców Europy: długie lata 90. i dziś". Jest jednym z wielu dzieł, jakie na tej wystawie reprezentują polską sztukę krytyczną z lat 90. XX wieku.  „Adoracja Chrystusa” jest pracą dyplomową Markiewicza, przygotowaną pod opieką artystyczna prof. Grzegorza Kowalskiego i obronioną w 1993 roku na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.

Praca „Adoracja Chrystusa” została włączona do wystawy "British British Polish Polish. Sztuka krańców Europy: długie lata 90. i dziś" z przyczyn merytorycznie oczywistych. Jest świadectwem sztuki polskiej tamtego okresu, a także jednym z najbardziej charakterystycznych  i ważnych dzieł jej nurtu krytycznego.

Dyplom Jacka Markiewicza, jak również niektóre prace innych artystów z tej wystawy, tworzących w latach 90. i zaliczanych do przedstawicieli sztuki krytycznej, nie są łatwe w odbiorze i mogą być uznawane za dyskusyjne lub kontrowersyjne. Nie znaczy to jednak, że nie powinny być upubliczniane. Wręcz przeciwnie, dyskusję wokół nich uważamy za ważny element społecznego funkcjonowania sztuki. Mając jednak na względzie szeroką publiczność CSW umieściło przed wejściem na wystawę informację, że niektóre prezentowane na niej dzieła mogą zostać odebrane jako naruszające czyjeś systemy wartości. Jest to ogólnie przyjęta formuła, stosowana w instytucjach kultury na całym świecie, która z jednej strony umożliwia widzom galerii czy muzeów podejmowanie na własną rękę odpowiedzialnych decyzji i unikanie konfrontacji z nieakceptowanymi przez nich formami wypowiedzi artystycznej, a z drugiej pozwala organizatorom wystaw respektować statut sztuki jako obszaru wolności ekspresji twórczej.

Mamy wrażenie, że praca artystyczna Jacka Markiewicza stała się w tym wypadku jedynie pretekstem do wystąpień medialnych i próby narzucenia represyjnego modelu relacji publicznych stojącego w sprzeczności z wartościami demokratycznymi.

Dokonuje się to kosztem dobrego imienia instytucji publicznej oraz indywidualnego artysty.

Kolegium Kuratorów CSW Zamek Ujazdowski

Komunikat o zasadach działania OFSW

Od 2011 roku działania Obywatelskiego Forum Sztuki Współczesnej koncentrują się na problemach artystów. Strajk Artystyczny z maja 2012 roku ujawnił ogrom zaniechań w ostatnich dwóch dekadach, które zredukowały artystów do roli klientów instytucji wystawienniczych.

W wyborach na walnym zgromadzeniu OFSW w marcu 2013 roku wybrano Sekretariat w składzie: Katarzyna Górna (przewodnicząca), Mikołaj Iwański, Zuzanna Janin, Jacek Niegoda, Julita Wójcik. Obecnie blisko z Sekretariatem współpracuje grupa aktywnych członków OFSW (m.in. Rafał Jakubowicz, Karol Sienkiewicz, Artur Żmijewski), którzy uczestniczą w pracach Forum. Wspólnie wypracowywane są strategie działania i zapadają decyzje o krokach podejmowanych przez Forum. Zachęcamy też innych członków OFSW do aktywnego włączania się w prace.

Obecne działania Forum skupiają się na:

1.   staraniach o wypłacanie wynagrodzeń dla artystów przez instytucje sztuki;

2.    uwzględnieniu wynagrodzeń dla artystów w regulaminach programów grantowych MKiDN;

3.    sformułowaniu praw pracowniczych artystów;

4.    spowodowaniu objęcia artystów systemem ubezpieczeń emerytalnych i zdrowotnych;

5.    opracowaniu publikacji „Czarna Księga Artystów w Polsce”, służącej zdefiniowaniu statusu artystów w Polsce oraz warunków pracy twórczej.

Jednocześnie - jak pokazuje ostatnie kilka tygodni - sposoby działania OFSW zmierzają w kierunku demokratyzacji forum, które jest otwarte na swobodne włączanie się do prac problemowych przez członków i sympatyków OFSW.

Proponowane zasady:

1. do pracy nad poszczególnymi wątkami tworzą się samorzutnie grupy robocze - zainteresowani tematami dołączają do tych grup w sposób całkowicie wolny; wnioski, konkluzje i propozycje są dyskutowane w większym gronie, ale tak, by nie blokować działania grup roboczych;

2. jeśli rozmawiamy/negocjujemy z instytucjami i składamy im propozycje, to robimy to w imieniu OFSW, nawet jeśli działamy indywidualnie;

3. przebieg działań grup roboczych i działań indywidualnych jest transparentny - osoby pracujące nad poszczególnymi wątkami przedstawiają relacje o przebiegu prac.

Sekretariat OFSW