OFSW na WspółKongresie Kultury: godne życie artystów i artystek w każdym wieku!

Dziś, w piątek 8 listopada od godz. 18.00 staniemy pod głównym wejściem do Pałacu Kultury. Będziemy apelować o podjęcie pilnych działań w kwestii zabezpieczeń emerytalnych i niskich wynagrodzeń za pracę artystek i artystów.

Przyjdź i wesprzyj nas swoją obecnością, zorganizujmy się i walczmy o prawo do godnej emerytury po przepracowanym całym życiu!

Od wielu lat alarmujemy opinię publiczną i decydentów o trwającym już trzydzieści lat strukturalnym wykluczeniu osób artystycznych z systemu ubezpieczeń społecznych. To alarmująca sytuacja dotyczy nie tylko czynnych artystów i artystek, ale także – i to w istotnym zakresie – osób, które już zakończyły swoją pracę twórczą i są w wieku emerytalnym. Konsekwencje tego wykluczenia ekonomicznego odczują także ci, którzy wiek emerytalny osiągną w ciągu kolejnej dekady.

Chodzi w szczególności o osoby artystyczne, które większość swojego twórczego życia przepracowały na umowach pozaetatowych. Zarobki twórczyń i twórców są nieregularne i w większości bardzo niskie, a system opłacania składek do ZUS w żadnym stopniu nie uwzględnia specyfiki ich zawodu. Dzięki tym systemowym zaniedbaniom i głodowym wynagrodzeniom, artystki i artyści opłacają składki nieregularnie i w krótkich okresach.  Już duża część z nich boryka się ze skrajnym ubóstwem, w znacznej większości – bez jakichkolwiek perspektyw na godną emeryturę.

Przygotowywany przez MKiDN projekt ustawy w jakimś stopniu rozwiąże ten problem, jednak wykluczy osoby, które większość swojego życia przepracowały w systemie, który przez trzy dekady ignorował ich potrzeby. Co z nimi się stanie? Jaka przyszłość czeka tworzące od dekad osoby?

Brak zabezpieczeń emerytalnych to wciąż smutna codzienność polskiej kultury, tworzonej rękami źle opłacanych osób, które znajdują się na marginesie rozwiązań systemowych. Domagamy się zatem niezwłocznego utworzenia zespołu, który podjąłby działania w tej kwestii – pilnie potrzebne są rozwiązania ustawodawcze, które zapewniałyby godne życie artystów i artystek w każdym wieku!

Propozycja Nowego Porozumienia w sprawie honorariów za udział w wystawach dla artystek i artystów

Stowarzyszenie Obywatelskie Forum Sztuki Współczesnej, które skupia osoby pracujące zawodowo w polu sztuki, kształcące się w tym zakresie oraz aktywnie wspierające środowisko sztuki współczesnej przedstawia propozycję Nowego Porozumienia w sprawie honorariów za udział w wystawach w polskich instytucjach kultury i sztuki. Proponowany system określania wysokości honorariów dla artystek i artystów zakłada coroczną waloryzację w oparciu o wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę według Rozporządzenia Rady Ministrów na dany rok, a także objęcie nim wszystkich osób artystycznych, które biorą udział w wystawach w polskich instytucjach, niezależnie od ich narodowości lub miejsca zamieszkania.

Podstawowym postulatem zawartym w Nowym Porozumieniu jest powiązanie honorarium za udział w wystawach dla artystek i artystów z ich pracą artystyczną, rozumianą zarówno jako prezentacja efektu procesu twórczego (to, co widać bezpośrednio na wystawie), jak i sam proces twórczy (jako niezbędny składnik prezentowanych działań i prac artystycznych). Jako Stowarzyszeniu zależy nam na pilnej zmianie postrzegania pracy tej grupy zawodowej w kierunku rozumienia jej jako pełnoprawnej pracy – na równi z innymi rodzajami działalności innych grup zawodowych.

Dotychczasowe zapisy zawarte w podobnych porozumieniach opisywały honorarium jako opłatę za prezentację dzieła na wystawie i ustalone w ten sposób kwoty miały być pochodnymi wskaźników płac w Polsce. Jednak od dekady, czyli momentu podpisania porozumień wysokość honorariów nie uległa niezbędnej rewaloryzacji.

Ze względu na specyfikę działalności artystek i artystów sztuki współczesnej w Nowym Porozumieniu proponujemy przybliżony w miesiącach czas pracy, który jest potrzebny na wykonanie danego dzieła jako podstawy wysokości wypłacanego honorarium oraz płaca minimalna jako punkt odniesienia. Wysokość honorariów byłaby zatem waloryzowana w oparciu o kwoty określone w Rozporządzeniu Rady Ministrów na dany rok.

Proponowane w Nowym Porozumieniu stawki wynikają zatem z czasu pracy osoby artystycznej potrzebnego na przygotowanie dzieła przemnożonego przez wysokość minimalnego wynagrodzenia w danym roku.

Zależy nam również, aby wypracowany w ten sposób system stał się również wzorem dobrych praktyk płacowych poza sektorem publicznym kultury i sztuki.

Nowe Porozumienie zakłada, że koszt realizacji dzieła (w przypadku nowych dzieł na wystawę) spoczywa na instytucji. Przy czym:

    Wystawy zbiorowe:

• prezentacja już istniejącego dzieła lub dzieł osoby artystycznej:
  ½ miesiąca = ½ pensji minimalnej
  
  
• nowe dzieło:
  2 miesiące pracy twórczej = 2 pensje minimalne
  
  

    Wystawy indywidualne „małe”/project room:

• zawierające nowe prace:
  4 miesiące = 4 pensje minimalne
  
  

    Wystawy indywidualne „duże”:

• nowe dzieła lub retrospektywa:
  6 miesięcy = 6 pensji minimalnych

Przykładowe stawki na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 września 2023 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2024 r.:

    Wystawy zbiorowe:

• prezentacja już istniejącego dzieła lub dzieł osoby artystycznej:
  ½ miesiąca = 2150 zł brutto
  
  
• nowe dzieło:
  2 miesiące = 8 600 zł brutto + koszty produkcji dzieła
  
  

    Wystawy indywidualne „małe”/project room:

• zawierające nowe prace:
  4 miesiące = 17 200 zł brutto + koszty produkcji dzieła/dzieł
  
  

    Wystawy indywidualne „duże”:

• zawierające nowe dzieła lub retrospektywa:
  6 miesięcy = 25 800 zł brutto + koszty produkcji dzieła/dzieł

Proponowane stawki nie wyczerpują wszystkich możliwych działań i prac artystycznych w ramach instytucji kultury i sztuki – m.in. takich jak jednorazowe projekcje, udział w performance, wykładzie, panelach dyskusyjnych czy autorskie oprowadzania. Ujęte w propozycji dla Nowego Porozumienia kwoty traktujemy jako początek prac oraz punkt odniesienia dla określenia pozostałych stawek i sposobu ich obliczania.

***
Propozycję Nowego Porozumienia wraz z prośbą o zorganizowanie okrągłego stołu w tej sprawie wysłaliśmy 6 września b.r. do MKiDN-u.

***
Propozycja Nowego Porozumienia została wypracowana przez grupę roboczą OFSW w składzie: Antoni Burzyński, Katarzyna Górna, Mikołaj Iwański, Kasper Lecnim, Irmina Rusicka, Aleksy Wójtowicz.

Odpowiedź OFSW na list Pana Prezydenta Tadeusza Truskolaskiego z dn. 26 marca 2024 r.

Warszawa, dnia 3.04.2024 r.

Stowarzyszenie
Obywatelskie Forum Sztuki Współczesnej
ul. Pańska 3, 00-124 Warszawa
forumsztukiwspolczesnej@gmail.com

Szanowny Pan

Tadeusz Truskolaski

Prezydent Miasta Białegostoku

Urząd Miejski w Białymstoku

ul. Słonimska 1, 15-950 Białystok

Szanowny Panie Prezydencie,

dziękujemy za Pańską odpowiedź na pismo z dnia 22 lutego 2024 oraz list otwarty opublikowany 13 marca b.r.

W odpowiedzi, ponawiamy nasz apel o wszczęcie procedur konkursowych na stanowiska dyrektorskie sześciu miejskich instytucji kultury w Białymstoku. Podkreślamy jednocześnie, że intencją stojącą za naszymi listami nie było i nie jest kwestionowanie kompetencji oraz osiągnięć dotychczasowych dyrektorów i dyrektorek białostockich instytucji. Osoby sprawujące od wielu lat te funkcje niewątpliwie posiadają niezbędne doświadczenie i umiejętności, a często również cenny dorobek artystyczny, którego nie chcemy negować, a które byłyby niewątpliwymi atutami na drodze konkursowej.

To właśnie konkursy są najsprawniejszym sposobem oceny wizji rozwoju i koncepcji programowych czy porównania kompetencji kandydatów na stanowisko dyrektorskie, a jednocześnie są one mechanizmem pozwalającym na legitymizację stanowiska zdobytego zgodnie z zasadami praworządności, konkurencyjności, równości szans i jawności. Tym samym, organizacja konkursów pozwala uniknąć zarzutów o nietransparentność i betonowanie instytucji kultury, w świetle których stawia ich Pana decyzja o powołaniu na kolejne kadencje na długo przed zakończeniem aktualnie trwających, a jednocześnie na chwilę przed wyborami samorządowymi, które mogą (co do zasady) zmienić realia.

Nie możemy nie odnieść się także do faktu, że w swoim piśmie używa pan dorobku zarówno obecnych dyrektorów, jak i dorobku osób podpisanych pod naszym listem do celów politycznych, co przyjęliśmy z przykrością. To utwierdza nas jedynie w przekonaniu o upolitycznieniu procedury nominacyjnej, a brak uczestnictwa przedstawiciela Urzędu Miasta w debacie inicjatywy społecznej HALO BIAŁYSTOK świadczy o ignorowaniu głosu obywatelskiego.

Niemniej deklarujemy, że nasi przedstawiciele spotkają się 8 kwietnia o godzinie 12.00 z Pana zastępcą, Panem Rafałem Rudnickim.

Z wyrazami szacunku, 

Obywatelskie Forum Sztuki Współczesnej

Do wiadomości:

1. Maciej Żywno – Wicemarszałek Senatu RP
2. Bartłomiej Sienkiewicz – Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego
3. Joanna Scheuring-Wielgus, Sekretarz stanu, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
4. Rafał Rudnicki – wiceprezydent Miasta Białegostoku
5. Edyta Mozyrska – dyrektor Departamentu Kultury, Promocji i Sportu UM w Białymstoku
6. Radni Miasta Białegostoku
7. Kandydaci na Prezydenta Miasta Białegostoku
8. Dyrektorka Hanna Wróblewska, Departament Narodowych Instytucji Kultury MKIDN
9. Dyrektor Piotr Rypson, Departament Dziedzictwa Kulturowego MKiDN
10. Media

Stanowisko w sprawie konkursu na stanowisko kierownicze Galerii Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki w Krakowie

Kraków - Warszawa, dnia 16.03.2024

Stowarzyszenie

Obywatelskie Forum Sztuki Współczesnej 

Ul. Pańska 3

00 - 124 Warszawa 

forumsztukiwspolczesnej@gmail.com 

LIST OTWARTY

Prezydent Miasta Krakowa

Jacek Majchrowski

Plac Wszystkich Świętych 3-4

31-004 Kraków

Stanowisko w sprawie konkursu na stanowisko kierownicze Galerii Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki w Krakowie, którego wynik został upubliczniony w dniu 30 listopada 2023

Obywatelskie Forum Sztuki Współczesnej wyraża zaniepokojenie nieprawidłowościami, które miały miejsce podczas przeprowadzania konkursu na kandydata na stanowisko Dyrektora/Dyrektorki Galerii Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki w Krakowie przeprowadzonego na podstawie zarządzenia Nr 2650/2023 Prezydenta Miasta Krakowa z dnia 15 września 2023 r. 

Równocześnie postulujemy o przestrzeganie przejrzystych procedur przeprowadzenia konkursów na stanowiska kierownicze instytucji kultury.

Zgodnie z przepisami Ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej organizator konkursu powinien udostępnić dane dotyczące „warunków organizacyjno-finansowych funkcjonowania instytucji kultury, w tym jej planów finansowych i rzeczowych na okresy po rozstrzygnięciu konkursu […] oraz innych ogólnych informacji na temat działalności instytucji kultury” [Dz. U. 1991 Nr 114 poz. 493, art. 16]. Według naszej wiedzy co najmniej 2 z 5 osób kandydujących spotkały się z trudnościami w pozyskaniu pełnej informacji niezbędnych do przygotowania propozycji konkursowej w tym, planu architektonicznego budynku Galerii po remoncie, planu wystaw na 2024 rok, sprawozdań finansowych czy zgromadzonej kolekcji sztuki. Fakty te w wyraźny sposób dyskryminują kandydatów i kandydatki spoza Krakowa, którzy nie znają lokalnych uwarunkowań i nie mają możliwości upominania się o niezbędne dokumenty bezpośrednio w Urzędzie lub Wydziale Kultury u osób niewskazanych w treści ogłoszenia konkursowego. Wydaje się to o tyle istotne, że komisja konkursowa wskazuje szczegółowość dopracowania autorskiego programu koncepcji organizacyjnej, finansowej i programowej Galerii jako pierwszy argument w swoim uzasadnieniu wyboru właśnie tej osoby.

Zauważone zostały także nieprawidłowości w sporządzeniu protokołu z II posiedzenia Komisji Konkursowej z dnia 29 listopada 2023 roku. Według naszej wiedzy, protokół błędnie podaje godziny w jakich komisja pozostawała w niepełnym składzie. Brak obecności reprezentacji środowiska przy ponad 55% wystąpień uważamy za istotne naruszenie zasad realizacji konkursu. 

Chcemy zwrócić również uwagę, na fakt, że kryteria oceny ustalone na I posiedzeniu Komisji Konkursowej o których mowa jest w protokole z II posiedzenia Komisji Konkursowej powołanej zarządzeniem Nr 3270/2023 nie zostały podane do publicznej wiadomości. O fakcie ich sformułowania dowiadujemy się jedynie z protokołu. 

Długo oczekiwaliśmy na upublicznienie wygranego programu - po naszych bezpośrednich interwencjach u Roberta Piaskowskiego (byłego pełnomocnika Prezydenta m. Krakowa) dopiero dwa miesiące po konkursie pojawił się on na stronach Urzędu Miasta (29.01.2024).

Dodatkowym w naszej opinii nadużyciem, było uczynienie załącznikiem do procedury konkursowej opracowanego przez Miasto Programu dla sztuk wizualnych 2032. Program nie oddaje rzeczywistych potrzeb pola sztuk wizualnych, nie przeszedł on odpowiednich konsultacji społecznych, został jedynie oparty na wytycznych z raportu Małopolskiego Instytutu Kultury. Został zrealizowany pochopnie, bez uwzględnienia rzeczywistych opinii osób artystycznych. Program, stanowiący część strategii polityki kulturalnej miasta Krakowa na kolejne lata, wymusza na przyszłej osobie sprawującej kierownicze stanowisko instytucji jaką jest Galerii Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki, wykonywanie zadań i obowiązków z obszaru administracji należących do zadań organizatora, obciążając tym samym działalność statutową instytucji, co może skutkować obniżeniem jakości merytorycznej, rozmycie tożsamościowe instytucji jak i obniżeniem wizerunku instytucji na polu międzynarodowym.

Kontrowersyjnym także wydaje się fakt, że osoba, która została wyłoniona w konkursie była zatrudniona na stanowisku kierowniczki Działu Sztuki w instytucji zarządzanej przez tę samą osobę, która pełniła jednocześnie dwa kierownicze stanowiska: w instytucji, której konkurs dotyczył (Galerii Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki ) jak i instytucji, w której wyłoniona osoba była zatrudniona (Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK), Mało tego, w Komisji Konkursowej przedstawicielką z ramienia załogi Galerii Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki była osoba, która niedługo po powołaniu na dyrektorkę osoby wyłonionej w konkursie, została zatrudniona na poprzednie jej zajmowane stanowisko -  kierowniczki Działu Sztuki w Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK. Takie następstwa wydarzeń wzbudzają jednoznaczne przypuszczenia o zaistnieniu nieprawidłowości z obszaru konfliktu interesów.

Zapisy ustawy o organizacji konkursów obecnie poddawane są konsultacjom w szerokim środowisku, gdyż konkursy organizowane w oparciu o zapisy aktualnej ustawy często spełniają tylko pozór demokracji nie realizując jej faktycznych założeń. W naszej ocenie, organizacja w pełni przejrzystych i demokratycznych konkursów na stanowiska kierownicze, zgodnych z obecnie obowiązującymi właściwymi ustawami, jest jednak możliwa. Przejrzystość realizacji konkursu możliwa jest naszym zdaniem jedynie wówczas, kiedy w skład Komisji Konkursowej powoływane są ekspertki i eksperci właściwych stowarzyszeń w proporcjach adekwatnych do stosunku osób urzędniczych i przedstawicieli załóg pracowniczych, programy wszystkich kandydatów oraz jasno sformułowane kryteria ich oceny są podane do publicznej wiadomości, a upublicznianie wygranej koncepcji programowej następuje z dniem ogłoszenia wyników konkursu. Procedura konkursowa staje się wówczas oznaką woli organizatora o utrzymanie wysokich standardów i praktyk, czego w przypadku konkursu o jakim mowa, ze smutkiem należy stwierdzić, zabrakło.

 Zauważamy brak otwartości na zmianę ze strony miejskich decydentów oraz ignorancję w stosunku do strony społecznej i lokalnego środowiska. Postulujemy o przestrzeganie przejrzystych procedur przeprowadzenia konkursów oraz włączenie środowisk sztuk wizualnych w procesy decyzyjne w publicznych instytucjach kultury, w tym Galerii Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki. Mamy także nadzieję, że w Radach Programowych tych instytucji nie zabraknie kompetentnych osób eksperckich, mających realny wpływ na kształtowanie ich programu.

OBYWATELSKIE FORUM SZTUKI WSPÓŁCZESNEJ

Zarząd Stowarzyszenia:

Katarzyna Górna

Antoni Burzyński

w imieniu pozostałych osób członkowskich OFSW:

Paweł Brożyński

Marta Deskur

Agnieszka Kilian

Arkadiusz Półtorak

Marta Romankiv

Artur Tajber

Do wiadomości:

1 - Dyrektorka Katarzyna Olesiak, Wydział Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Urząd Miasta Krakowa

2 - Bartłomiej Sienkiewicz, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego

3 - Sekretarz stanu Joanna Scheuring-Wielgus, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego

4 - Dyrektorka Hanna Wróblewska, Departament Narodowych Instytucji Kultury MKIDN

5 - Dyrektor Piotr Rypson, Departament Dziedzictwa Kulturowego MKiDN

6 - Media

Stanowisko Obywatelskiego Forum Sztuki Współczesnej w sprawie zawarcia przez krakowski magistrat nowej umowy na kolejną kadencję z dotychczasową dyrektorką Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK

Warszawa – Kraków, dnia 13.03.2024

Stowarzyszenie
Obywatelskie Forum Sztuki Współczesnej
ul. Pańska 3
00 – 124 Warszawa
forumsztukiwspolczesnej@gmail.com


LIST OTWARTY

Prezydent Miasta Krakowa

Jacek Majchrowski

Plac Wszystkich Świętych 3-4

31 – 004 Kraków

Stanowisko Obywatelskiego Forum Sztuki Współczesnej w sprawie zawarcia przez krakowski magistrat nowej umowy na kolejną kadencję z dotychczasową dyrektorką Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK

Informacja udostępniona w grudniu 2023 roku i powtórzona w lutym 2024 przez krakowski magistrat za każdym razem była jednoznaczna: kadencja dyrektorki Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK kończy się w listopadzie 2025 roku. W dniu 7 marca 2024 dowiedzieliśmy się z mediów [cyt. za „Gazetą Wyborczą Kraków”, wydanie elektroniczne], że Maria Anna Potocka podpisała siedmioletnią umowę z krakowskim magistratem 1 marca. Wcześniej kontrakt obowiązywał do listopada 2025 r. Mimo to urząd na przeszło 20 miesięcy przed wygaśnięciem zdecydował się zaoferować dyrektorce MOCAK-u nową umowę. Decyzja zapadła zaledwie na miesiąc przed końcem kadencji prezydenta Jacka Majchrowskiego. Omawianą w przywołanym cytacie decyzję uważamy za skandaliczną. Koncepcja programowa dyrektorki Muzeum nie przeszła nigdy weryfikacji w transparentnym konkursie pomimo licznych zastrzeżeń opinii publicznej. Ponadto, nowy kontrakt – opiewający na maksymalny możliwy okres – podpisano z Marią Anną Potocką niemal w przeddzień wyborów samorządowych, ograniczając tym samym na lata możliwość rewizji polityki Miasta wobec kluczowej dla niego instytucji. Dlatego apelujemy, po pierwsze, o wyjaśnienie motywacji stojącej za podpisaniem nowego kontraktu o jakim mowa; po drugie, o przeprowadzenie w Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie audytu, który umożliwi chociaż częściową weryfikację dotychczasowego sposobu zarządzania placówką; po trzecie, o pilną zmianę polityki miasta wobec instytucji i rzetelną organizację konkursu, w którym będzie można skonfrontować różne propozycje programowe i organizacyjne dla krakowskiego Muzeum.

Potrzeba wyjaśnienia powodów i okoliczności rzeczonej decyzji wynika z podanej na łamach „Gazety Wyborczej” informacji, że zawarta umowa opiewa na okres siedmiu lat, pomimo, że termin poprzedniej miał upłynąć dopiero za półtora roku. Uzasadnienie podawane przez magistrat i samą zainteresowaną (zwiększenie wymiaru i zakresu obowiązków) uważamy za nieadekwatne i nieproporcjonalne wobec przedmiotu i skutków decyzji. Zwiększenie czasu pracy z ¾ do pełnego etatu, o którym mówi Maria Anna Potocka, mogło nastąpić poprzez wypowiedzenie zmieniające, względnie aneks do umowy – co jest standardową procedurą w przypadku zmiany warunków dotyczących czasu pracy lub zakresu obowiązków w trakcie trwania umowy. Nie było żadnej potrzeby zawierania nowej umowy i to na maksymalnie możliwy okres.

Należy podkreślić okoliczności omawianego odstępstwa od standardów proceduralnych. Maria Anna Potocka została bowiem mianowana na stanowisko dyrektorki Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK 14 lat temu wbrew protestom i zastrzeżeniom, które to przez cały ten okres są zgłaszane. Warto w tym miejscu przypomnieć, że 25 listopada 2009 roku ogólnopolskie i lokalne środowiska sztuki zwróciły się do prezydenta Jacka Majchrowskiego z listem otwartym, w którym apelowano o rozpisanie otwartego i rozstrzyganego przez ekspertów konkursu na kierownicze stanowisko w nowym muzeum. W czasie spotkania z reprezentującymi nas osobami zrzeszonymi w Komitecie Obywatelskim na rzecz Przejrzystości w Polityce Kulturalnej Krakowa, otrzymaliśmy od prezydenta Jacka Majchrowskiego obietnicę, że taki konkurs zostanie rozpisany. Następnie, w dokumencie wysłanym do KOPPKK pocztą z dnia 20 grudnia 2009 zostaliśmy poinformowani, że wbrew obietnicom zapadła decyzja o powołaniu osoby dyrektorskiej w drodze nominacji. Jednocześnie otrzymaliśmy informację, że po zakończeniu procesu organizacji zgodnie z art.6. ust.3 ustawy o muzeach, konkurs może zostać rozpisany.

Fakt, że konkurs na to stanowisko nie został ogłoszony aż do dnia dzisiejszego – a umowa z dotychczasową osobą piastującą stanowisko kierownicze zawarta została arbitralnie do roku 2031 – uznajemy za wyraz arogancji i sprzeniewierzenie się standardom demokratycznym o które walczymy.

Stosowaną przez Prezydenta Majchrowskiego praktykę obsadzania stanowisk dyrektorskich w sferze kultury oceniamy jednoznacznie negatywnie – jako uznaniową. Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK jest instytucją publiczną. Żądamy zatem weryfikacji zasadności ostatniej umowy z Marią Anną Potocką i podania do wiadomości publicznej wniosków z kontroli. Ponadto żądamy przeprowadzenia niezależnego audytu w instytucji i eksperckiej oceny dotychczasowej działalności MOCAK-u. W demokratycznych krajach elementarną praktyką jest poddawanie instytucji ocenie eksperckiej oraz niezależnemu audytowi. Potrzeba taka pojawia się w szczególności, gdy funkcję dyrektorską sprawuje ta sama osoba przez tak długi okres. Postulat ten przedstawiamy wraz z żądaniem rozpisania konkursu. Niezależny audyt umożliwi zbadanie rzeczywistej sytuacji instytucji, oraz jej potrzeb, stając się jednocześnie punktem odniesienia dla osób stających do konkursu i przygotowujących zakres najpilniejszych działań oraz strategię rozwoju.

W naszym przekonaniu audyt powinien uwzględnić m.in.:

• modele kształtowania programu;
• współpracę z instytucjami kultury w Polsce i zagranicą, w tym przede wszystkim starania podejmowane w celu promowania dorobku środowiska twórców i twórczyń (wizyty studyjne, umowy wydawnicze, koprodukcje wystaw);
• strategie nawiązywania i podtrzymywania współpracy ze środowiskiem twórczym, w tym jakość prowadzonego dialogu;
• jakość reagowania na kryzys wizerunkowy, modele krytycznej analizy przyjętych założeń programowych;
• adekwatność struktury wewnętrznej muzeum, jej poszczególnych działów;
• dbałość o infrastrukturę muzealną i kolekcję;
• jakość komunikacji w instytucji oraz politykę antymobbingową;
• potrzeby pracowników i pracowniczek.

Audyt taki powinien opierać się na pogłębionych i anonimowych wywiadach z osobami zatrudnionymi i współpracującymi. W nowocześnie prowadzonej instytucji zapewnienie najwyższych standardów przestrzegania praw pracowniczych powinno być priorytetem, a potrzeba przeprowadzania takich badań stać się oczywistością. Wnikliwej analizie powinna być poddana możliwość rozwoju osób zatrudnionych oraz możliwości ich awansu.

Wskazując obszary pożądanej kontroli, opieramy się na uwagach o działalności Muzeum, które w debacie publicznej pojawiały się już wielokrotnie. W opinii wielu ekspertów, osób artystycznych, kuratorskich, krytyków i krytyczek sztuki – w tym związanych z Obywatelskim Forum Sztuki Współczesnej – prezentowany w MOCAK-u program wystawienniczy nie spełnia oczekiwanych standardów merytorycznych, a jakość projektów kuratorskich nie przystaje instytucji tej rangi (w efekcie ją obniżając). W środowisku eksperckim, twórczym i naukowym program i stosowane praktyki zarządzania Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK wywołują jednoznaczną krytykę i sprzeciw; wiele przykładów tejże krytyki można znaleźć w pismach branżowych, by nie wspomnieć o publicznie dostępnych komentarzach w mediach i na platformach społecznościowych. Instytucja tak prowadzona nie rezonuje nie tylko z miastem, w którym funkcjonuje, ale także z ogólnopolskim i międzynarodowym obiegiem sztuki oraz współczesnymi praktykami kuratorskimi, wystawienniczymi i instytucjonalnymi.

Wspomniane zastrzeżenia wobec programu i modelu organizacji Muzeum – wysuwane od samego początku działania instytucji – ugruntowują postulat zorganizowania w trybie pilnym konkursu. Pozostawienie MOCAK-u poza jakąkolwiek debatą, którą konkurs zapewnia, prowadzi do skostnienia muzeum. Wobec zmieniających się na świecie paradygmatów prowadzenia instytucji, zwiększenia roli działów edukacyjnych, czy też większego udziału pracowników i pracowniczek w kształtowaniu programu, MOCAK staje się na forum międzynarodowym – a nawet ogólnopolskim – instytucją, która niewiele może wnieść i nie jest autentycznym partnerem.

MOCAK powinien być instytucją, która reaguje na zmieniające się potrzeby środowiska, uaktualnia też swoje założenia programowe. W naszym przekonaniu brak konkursu – a zatem prawdziwej debaty o roli instytucji kultury, przyczynił się de facto do stagnacji i degradacji przestrzeni sztuki, a nawet spowodował migrację wielu artystów i artystek do innych miast.

Podpisanie nowej umowy na kolejne 7 lat, jest niczym innym jak chęcią zabetonowania jedynej instytucji muzealnej w Krakowie, której celem jest rozwój sztuki współczesnej na tle międzynarodowym oraz prezentacja wiodących jej nurtów. Nie ma na to naszej zgody!

OBYWATELSKIE FORUM SZTUKI WSPÓŁCZESNEJ

Zarząd Stowarzyszenia:

Katarzyna Górna

Antoni Burzyński

w imieniu pozostałych osób członkowskich OFSW:

Paweł Brożyński

Marta Deskur

Agnieszka Kilian

Arkadiusz Półtorak

Marta Romankiv

Artur Tajber

Do wiadomości:

1 - Dyrektorka Katarzyna Olesiak, Wydział Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Urząd Miasta Krakowa
2 - Bartłomiej Sienkiewicz, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego
3 - Sekretarz stanu Joanna Scheuring-Wielgus, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
4 - Dyrektorka Hanna Wróblewska, Departament Narodowych Instytucji Kultury MKIDN
5 - Dyrektor Piotr Rypson, Departament Dziedzictwa Kulturowego MKiDN
6 - Media

List otwarty do Prezydenta Miasta Białegostoku w sprawie miejskich instytucji kultury

Stowarzyszenie Obywatelskie Forum Sztuki Współczesnej

ul. Pańska 3
00-124 Warszawa
forumsztukiwspolczesnej[at]gmail.com

Szanowny Pan Tadeusz Truskolaski

Prezydent Miasta Białegostoku

Urząd Miejski w Białymstoku

ul. Słonimska 1

15-950 Białystok

[Link do ogólnodostępnej petycji]

Szanowny Panie Prezydencie,

Jako przedstawiciele stowarzyszenia Obywatelskie Forum Sztuki Współczesnej, które działa na terenie całej Rzeczypospolitej Polskiej zrzeszając osoby prowadzące działalność zawodową w polu sztuki, kształcące się w tym zakresie czy aktywnie wspierające środowisko sztuki współczesnej, z uwagą przyglądamy się doniesieniom prasowym o bezkonkursowym trybie powołania na kolejne kadencje dotychczasowych, wieloletnich dyrektorów i dyrektorek miejskich instytucji kultury w Białymstoku. Decyzje te budzą nasz głęboki niepokój, gdyż stały się faktem medialnym zanim zaopiniowały je środowiska artystyczne, związki zawodowe i przedstawiciele pracowników tych instytucji. Taka kolej rzeczy odbiega od zasad transparentności, praworządności czy równości szans, tak ważnych dla funkcjonowania demokracji i społeczeństwa obywatelskiego w Polsce.

Na prośbę białostockich środowisk kultury, instytucji pozarządowych i twórców niezależnych, w dniu 22 lutego 2024 r. wysłaliśmy do Pana prośbę o oficjalne spotkanie w Urzędzie Miasta, na którym będziemy mogli przedstawić Panu osobiście nasze postulaty związane z organizacją konkursów w białostockich instytucjach kultury. Niestety nie odpowiedział Pan na nasze wezwania, w dalszym ciągu procedując pozakonkursowe powołanie dotychczasowych dyrektorów na kolejne kadencje, co budzi nasz sprzeciw. Wobec braku komunikacji z Pana strony kierujemy do Pana ten list otwarty.

Jesteśmy osobami, dla których kultura i sztuka są istotnymi składnikami życia społecznego. Nie tylko poprawiają jakość życia w mieście, stanowiąc sposób spędzania wolnego czasu, ale przede wszystkim rozwijają nas jako obywateli i obywatelki. To m.in. sztuka i kultura budują wśród mieszkańców Białegostoku postawy obywatelskie, zwiększają ich świadomość społeczną, pozwalają na krytyczny ogląd zastanej rzeczywistości i budują nadzieję na lepszą przyszłość.

Jako świadomi obywatele, wraz z dziesiątkami tysięcy innych osób, wychodziliśmy na ulice protestując przeciwko łamaniu podstaw praworządności, demokracji i niszczeniu dokonań kultury, w tym także przeciwko nieetycznym działaniom Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w rządzie PiS. To Minister Piotr Gliński przez ostatnie 8 lat ignorował, a wręcz manifestacyjnie i bezpardonowo niszczył kulturę i sztukę współczesną w kraju, próbując cofnąć jej rozwój o dziesięciolecia. Zawłaszczanie instytucji publicznych i pozakonkursowy tryb powoływania osób na wysokie stanowiska stały się symbolem rządów PiS, którym sprzeciwiła się znaczna część Polaków – w tym także białostoczan, którzy oddawali w kolejnych wyborach swoje głosy na Pana, obdarzając go kredytem zaufania. Niedawne wybory parlamentarne przywróciły wielu osobom nadzieję na powrót do przejrzystych procedur i wysokich standardów przy podejmowaniu tak istotnych decyzji, jak wybór osób kierujących instytucjami publicznymi. Apelujemy, by na poziomie lokalnym wykorzystał Pan tę szansę i dał przykład najlepszych praktyk w tym zakresie, co niewątpliwie stanie się Pana atutem w oczach wyborców przed zbliżającymi się wyborami samorządowymi.

W ostatnich latach byliśmy świadkami niepokojących działań osób zarządzających instytucjami kultury podległymi władzom wojewódzkim, które w efekcie błyskawicznie traciły prestiż, dobry wizerunek oraz kompetentnych i zaangażowanych pracowników. Wszyscy oczekujemy, że w instytucjach podległych Panu Prezydentowi podobne sytuacje nigdy nie będą miały miejsca i że dla Miasta Białystok praworządność, równość szans i transparentność są kwestiami nadrzędnymi.

Mamy świadomość, że procedury konkursowe nie są narzędziem idealnym – dlatego oferujemy naszą pomoc i współpracę przy organizacji jak najbardziej przejrzystych i sprawiedliwych postępowań konkursowych. Tylko bowiem taki tryb wyboru kierownictwa instytucji pozwala na opracowanie jasnych i jawnych kryteriów oceny, porównanie wizji rozwoju instytucji, prezentowanych przez różnych kandydatów i kandydatki, a także motywuje dotychczasowe władze instytucji do wsłuchania się w głos i oczekiwania pracowników i społeczności lokalnej. Nie jest naszą intencją podważanie czy kwestionowanie kompetencji i osiągnięć dotychczasowych dyrektorów i dyrektorek. Niewątpliwie osoby sprawujące te funkcje przez wiele lat, posiadają odpowiednie kompetencje. Jednak o tym, czy dotychczasowi dyrektorzy są faktycznie najlepszymi z możliwych kandydatów na kolejne kadencje, w sposób obiektywny można stwierdzić wyłącznie w trybie konkursowym.

Białystok jako miasto nowoczesne potrzebuje dalszych zmian na lepsze. Warto zacząć od zachowania transparentnych metod wyłaniania osób na kierownicze stanowiska w instytucjach publicznych, które szerząc najważniejsze wartości za pośrednictwem sztuki i kultury, służą społeczeństwu, ale i kształtują wizerunek miasta.

Apelujemy tym samym do Pana o rezygnację z pozakonkursowego trybu powołania dyrektorów i dyrektorek miejskich instytucji kultury i prosimy o spotkanie z naszymi przedstawicielkami i przedstawicielami w Urzędzie Miasta Białegostoku, a w konsekwencji – po odbytych konsultacjach – o wszczęcie procedur konkursowych w związku z kończącymi się kadencjami dyrektorskimi w Białostockim Teatrze Lalek, Galerii im. Sleńdzińskich, Białostockim Ośrodku Kultury, Galerii Arsenał, Domu Kultury Śródmieście oraz Muzeum Wojska. Sami pragnąc dotrzymać najwyższych standardów otwartości i przejrzystości debaty publicznej, o fakcie odbycia i wynikach spotkania z Panem poinformujemy lokalne media po jego zakończeniu.

Do wiadomości:


1. Maciej Żywno - Wicemarszałek Senatu RP
2. Bartłomiej Sienkiewicz - Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego
3. Joanna Scheuring-Wielgus, Sekretarz stanu, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
4. Rafał Rudnicki – wiceprezydent Miasta Białegostoku
5. Edyta Mozyrska – dyrektor Departamentu Kultury, Promocji i Sportu UM w Białymstoku
6. Radni Miasta Białegostoku
7. Kandydaci na Prezydenta Miasta Białegostoku
8. Dyrektorka Hanna Wróblewska, Departament Narodowych Instytucji Kultury MKIDN
9. Dyrektor Piotr Rypson, Departament Dziedzictwa Kulturowego MKiDN
10. Media


Z wyrazami szacunku,

Obywatelskie Forum Sztuki Współczesnej

oraz

Przedstawicielki i Przedstawiciele społeczności Białegostoku, w tym:

Iza Tarasewicz, artystka związana z Podlasiem
Agata Awruk, fotografka, stypendystka Prezydenta Miasta Białystok
Paweł Grześ, fotograf, stypendysta Prezydenta Miasta Białystok
Tytus Szabelski-Różniak, artysta, PWSFTviT w Łodzi, mieszkaniec Białegostoku
Joanna Sztrom, Fundacja „Artystyczna Fama”, mieszkanka Białegostoku
Romuald Sztrom, Fundacja „Artystyczna Fama”, mieszkaniec Białegostoku
Alina Wawrzeniuk, nauczycielka, animatorka kultury, mieszkanka Białegostoku
Tomek Pawłowski-Jarmołajew, osoba kuratorska, m. Białegostoku
Paweł Małaszyński, aktor i muzyk zespołu „Cochise”, rodowity białostoczanin
Komisja Zakładowa Ogólnopolskiego Związku Zawodowego „Inicjatywa Pracownicza” przy Białostockim Ośrodku Kultury
Tomasz Wiśniewski, dziennikarz, kulturoznawca, pisarz i filmowiec; członek kilku stowarzyszeń
Komisja Zakładowa Ogólnopolskiego Związku Zawodowego „Inicjatywa Pracownicza” przy Galerii Arsenał w Białymstoku
Magdalena Godlewska-Siwerska, kuratorka, animatorka kultury, dwukrotna laureatka Nagrody Artystycznej Prezydenta Miasta Białegostoku
Marzanna Morozewicz, artystka, profesorka Uniwersytetu w Białymstoku
Karol Radziszewski, artysta ur. w Białymstoku
Katarzyna Łotowska, społeczniczka, laureatka honorowego Wyróżnienia Prezydenta Miasta Białegostoku „Urbi Meritus – zasłużony Miastu”
Post Brothers, krytyk, pisarz, kurator mieszkający na Podlasiu
Dagmara Sowa, Grupa Coincidentia
Paweł Chomczyk, twórca teatralny, profesor Uniwersytetu w Białymstoku
Zarząd Fundacji SocLab
Zarząd Ośrodka Wspierania Organizacji Pozarządowych
Paweł Matyszewski, artysta związany z Białymstokiem Urszula Dąbrowska, dziennikarka, stypendystka Prezydenta Białegostoku w dziedzinie upowszechniania kultury
Joanna Krukowska – fotografka, animatorka kultury, kulturoznawczyni, ur. w Białymstoku
Marek Waszkiel, historyk teatru, profesor Akademii Teatralnej w Białymstoku
Halina Waszkiel, historyczka teatru i dramatu, profesor Akademii Teatralnej w Białymstoku
Małgorzata Tarasewicz-Wosik – technolog teatru, scenograf z Białegostoku
Adrianna Konopka, artystka urodzona w Białymstoku
Krzysztof Kiziewicz – twórca
Ewa Tatar, kuratorka, stypendystka Prezydenta Miasta Białystok
Aleksy Wójtowicz – historyk, krytyk sztuki, redaktor Magazynu Szum
Paweł Żukowski, artysta wizualny
Xawery Deskur, artysta wizualny
Dominik Podsiadły – twórca
Magdalena Komornicka, kuratorka
Romuald Demidenko, kurator
Joanna Kiliszek – historyczka sztuki, menedżerka i kuratorka
Michał Łukaszuk, kurator, stypendysta Prezydenta Miasta Białystok
Mariusz Rajkiewicz, odbiorca sztuki
Adam Woronowicz, aktor, rodowity białostoczanin
Jakub Świercz, informatyk, białostoczanin, odbiorca kultury
Tomasz Kudaszewicz, fotograf, białostoczanin
Dorota Konopka – socjolożka adiunkt Szkoły Głównej Handlowej, mieszkanka Białegostoku
Katarzyna Winiarska, animatorka kultury, Teatr w stodole w Teremiskach
Katarzyna Leszczyńska, tłumaczka, prezeska Stowarzyszenia na Rzecz Dialogu Tropinka w Narewce
Katarzyna Herman, aktorka, rodowita białostoczanka
Anna Makowska, producentka, kuratorka
Agata Balcerzak, producentka
Bartosz Bielenia, aktor, rodowity białostoczanin,
Antoni Burzyński, kurator, członek zarządu OFSW
Mateusz Tymura – prezes Fundacji Teatr Latarnia
Zofia Reznik – badaczka sztuki, kuratorka Joanna Łępicka – poetka
Urszula Komsta – Dyrektorka Zespołu Kin Helios, odbiorca sztuki
Małgorzata Kowalczuk, odbiorczyni sztuki
Joanna Troc – aktorka, prezeska Fundacji Teatr Czrevo
Paweł Sakowicz – choreograf ur. w Białymstoku
Łukasz Radziszewski, artysta, menadżer kultury urodzony w Białymstoku
Ika Sienkiewicz-Nowacka – kuratorka, Dział Rezydencji Artystycznych CSW Zamek Ujazdowski
Natalia Sakowicz – artystka teatru ożywionej formy
Jędrzej Dondziło – animator kultury, laureat Nagrody Artystycznej Prezydenta Miasta Białegostoku, stypendysta Prezydenta Miasta Białystok, prezes Stowarzyszenia Pogotowie Kulturalno - Społeczne